|
با احیای مفهوم
خواهری با فقر مهارتی مقابله کنیم
تاثیر کلیشه ها:
صمیمیت دختران،
استقلال پسران
دولت نهم عزم خود را جزم کرده که
با تدابیری چون تفکیک کتابهای درسی برای دختران و پسران ؛ کوتاه
کردن طول مدت تحصیل دختران ؛ سهمیه بندی و بومی سازی جداسازی
جنسیتی را نهادینه کند".این گفته نیره توکلی جامعه شناس است .
او در اخرین جلسه نشست ماهانه گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی
ایران در سال جاری به بررسی سیاستهای آموزشی دولت نهم پرداخت .در
ادامه این جلسه شهین زاهدی فر؛ روان شناس نیز با موضوع تحلیل ویژگی
های روانی زنانه و توانمندی زنان سخنرانی کرد .
به عقیده توکلی جداسازی ها ی جنسیتی به جز جنبه نظری وجوه دیگری هم
دارد.او ازانها با عنوان جدا سازی محتوائی ؛ سهمیه بندی جنسیتی ؛
جداسازی مکانی و زمانی نام برد .
توکلی می گوید : "موضوع جداسازی جنسیتی از سالهای ابتدای انقلاب
نیز دیده شده است .در آن دوره گروه های راست گرا برخی از کلاسهای
درسی دختران و پسران دانشجو در دانشگاههای اصفهان و تهران را با
دیواری پارچه ای از هم جدا می کردند اقدامی که در ان زمان موجب
اعتراض و انتقاد ایت الله خمینی هم شد. و او این مساله را قشری گری
و وهم در محیط علمی خواند ."
او بیشتر این اقدامات را در سالهای نخست انقلاب برخوردهای ساده
فیزیکی می داند برخوردهائی مثل "دیوار کشیدن " که معمولا با ابراز
مخالفت ها کنار زده می شد. اما او معتقد است دولت نهم عزم خود را
جزم کرده که با تدابیری چون تفکیک کتابهای درسی برای دختران و
پسران ؛ کوتاه کردن طول مدت تحصیل دختران ؛ سهمیه بندی و بومی سازی
جنسیتی این جداسازی ها را نهادینه کند .او با مکثی کوتاه در این
بخش از سخنانش توضیح می دهد "دیگر دیواری وجود ندارد که به راحتی
بتوان آن را خراب کرد ."
او در ادامه به بنیانهای نظری سیاست های جدا سازی جنسیتی هم اشاره
می کند :"سه دهه پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی محمد تقی مصباح
یزدی از شکست سیستم پرورشی نظام اموزشی ایران خبر می دهد و همزمان
وزیر آموزش و پرورش هم می گوید که رد پای شیطان را در کتاب های
درسی پیداکرده است و قصد دارد با تغییر نظام آموزشی در ایران مدارس
؛ نماز جمعه ؛ مساجد و خانه ها را با یکدیگر مرتبط کند. محمد تقی
مصباح یزدی را پدر معنوی دولت نهم نام داده اند . او می گوید از
انقلابی که بر اساس اسلام و قران شکل می گیرد انتظار می رود
بیشترین اهمیت را به اخلاق نسل جدید بدهد اما در سی سال گذشته این
کار به نتیجه مطلوب نرسیده است و بعد ایشان در دیدارشان با معاونت
پرورشی آموزش و پرورش خواستار دلایل بررسی این ناکامی می
شوند.ایشان توصیه کرده اند که دانشگاهی راه اندازی شود که مربی
پرورشی تربیت کند و ده درصد بودجه ورزش را از دانشگاهها بگیرند و
به این دانشگاه اختصاص دهند . تا جائی که سالی 50هزار فارغ التحصیل
پرورشی داشته باشیم . مصباح یزدی همچنین معتقد است که اختلاط
دانشجویان مجرد دختر و پسر در محیط های اجتماعی موجب افزایش فساد
است "
توکلی می گوید :"بیشترین ارتباط مستقیم آیات عظام با مسئولان
دانشگاه پیام نور است . در دولت نهم مسئولان این دانشگاه هر چند
وقت یک بار با ایات عظام و مراجعی که با دیدگاه های دولت سازگار
ترند دیدار و از آنها رهنمون می گیرند . درباره سیاست بومی گزینی
نیز شاهد این موضوع بودیم "
توکلی در این بخش از سخنانش تاکید می کند :" برای بسیاری از دختران
تحصیل در شهرهای دیگر امکان اشتغال ؛ تحرک ؛کسب استقلال و آشنائی
با فرهنگ هائی به جز فرهنگ خودشان را فراهم می کند .پس از آنکه
وزارت علوم سیاست بومی سازی را در کنکور 87 اعمال کرد مسئولان
دانشگاه پیام نور به دیدار مراجع قم رفتند که خبرآن در شماره 38
پیام آوران نور خبرنامه داخلی دانشگاه پیام نور منتشر شده است . در
این دیدار آیت الله مکارم شیرازی ؛ آیت الله صافی گلپایگانی و ایت
الله جعفر سبحانی سیاست بومی سازی را به نوعی تایید کرده اند .مثلا
در این جلسه ایت الله مکارم شیرازی مزیت دانشگاه پیام نور را توجه
به بومی سازی ذکر کرده و گفته اند از این طریق مشکلات اخلاقی ناشی
از مهاجرت دانشجویان حل شده است او همچنین جدا سازی کلاسهای درس
دانشجویان دختر و پسر را موجب پیشرفت دانشجویان دانسته است . ایت
الله صافی گلپایگانی هم تاکید کرده اند که فراهم شدن زمینه تحصیل
برای دختران در کنار خانواده هایشان از بسیاری مفاسد جلو گیری می
کند ."
توکلی توضیح می دهد :" پس در اینجا متوجه می شویم که دلیل اصلی
بومی سازی چیست ؟ و علل دیگری که برای این کار اورده می شود رد می
شود."
این جامعه شناس در ادامه می گوید :"کسان دیگری هم هستند که اختلاط
دانشجویان را موجب فساد می دانند مثلا سید محمد غروی عضو جامعه
مدرسین حوزه علمیه قم جداسازی دانشجویان پسر و دختر را کار مناسبی
دانسته و گفته است که این مساله عامل بازدارنده برای علم آموزی است
.او معتقد است دانشجویان مجرد عامل فساد در جامعه هستند و در این
تردیدی وجود ندارد و باید فکر اساسی برای حل این مشکل کرد. البته
همه دلایل فساد هم این مساله نیست و بعد گفته اند زنان و مردان با
یکدیگر فرق دارند و لزوم جداسازی را آقایان بهتر درک می کنند و
خانم ها این مسائل را با عینک خود می بینند و ممکن است بگویند این
اختلاط مشکلی را پیش نمی آورد اما اقایان این مساله را بهتر می
فهمند و اختلاط دانشجویان زنان را خیلی اذیت نمی کند .
این سخنان در نهایت به عمل نزدیک شده اند مثلا در دانشگاه علم و
صنعت شاهد جداسازی جنسیتی دروس بوده ایم این مساله به سادگی دیوار
و چادرهای جدا سازی نیست در این دانشگاه دانشجویان ملزم به انتخاب
علوم پایه بر اساس جنسیت خود شده اند .طرحهائی مثل کوتاه کردن طول
مدت تحصیل دختران و جدا سازی کتابهای درسی از همین جمله است . به
گفته مشاور وزیر آموزش و پرورش پژوهشگران اموزش و پرورش به این
نتیجه رسیده اند که دختران زودتر می توانند درس شان را بخوانند و
لازم نیست که همان مدت زمان تحصیل پسران را صرف کنند چرا که
بالارفتن مدت تحصیلات شان موجب افزایش سن ازدواج می شود ."
توکلی در پایان سخنانش و مرور برمبانی نظری و طرح های آموزشی دولت
نهم می گوید :"من هدفم در ارائه این گزارش آن بود که نظرتان را به
طرح ها ی آموزشی دولت نهم بیشتر و دقیق تر جلب کنم چون گاهی در
جامعه ما تمرکز صرفا بر طرح هائی مثل سهمیه بندی جنسیتی یا جدا
سازی های فیزیکی است در حالیکه اینها در مقایسه با جدا سازی کتاب
های درسی یا کاهش طول مدت تحصیل دختران یا بومی سازی جنسیتی که
جلوی تحرک دختران را می گیر د بسیار مهم ترند ."
شهین زاهدی فر ؛ روان شناس سخنانش را با راهکارهائی برای توانمند
سازی زنان آغاز می کند :" رهبران جهان ازتمامی کشورها در سال 2000
در اجلاس هزاره مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کرده و اعلامیه هزاره
ملل متحد رابه تصویب رساندند،سندی که هشت آرمان ازآن برگرفته شده.؛
یکی از آرمانهای هشتگانه "ارتقاءبرابری جنسی و توانمند سازی زنان"
است. زیرا سهم نابرابر و بیشترزنان ازفقردرمقیاس جهانی اغلب
درمفهوم "زنانه شدن فقر"انعکاس یافته است وبراساس مطالعات
پژوهشگران، زنان بیشتراز مردان درمعرض خطر قرار دارند. چون
ازقابلییت ها و امکاناتی که برای توانمندی وکاهش فقرلازم
است،محرومند."
به گفته او نگرانی ازپیوستن جمعی از زنان به گروه"فقیرترین فقرا"
سبب طرح رویکردهای متفاوت وارائه راهکارهای عملی در حوزه ی جنسیت
وتوسعه شده است. اماوجه مشترک مبانی این مباحث تاکید برتوانمند ی
یا توانمندی سازی است.
او می گوید :"توانمند سازی تعاریف متعددی دارد. اما ان چه بارز است
وجود دو مفهوم مشترک"منابع" و"عاملیت" در تمام تعاریف به کار گرفته
شده است.مفهوم "منابع" اشاره به عوامل توانمندسازی نظیر آموزش و
اشتغال دارد ولی"عاملیت" به معنی خودباوری، احترام به خودواتکا به
خوداست که سبب ساز تغییروجهت دهنده تغییرات می شود.در حقیقت مفهوم
عاملیت اشاره به جنبه های روانی- اجتماعی فقر زنان دارد.
او نیز در این جلسه بیشتر بر مقوله دوم یعنی "افزا یش سرمایه روانی"
و تحلیل ویژگیهای روان شناختی زنانه و نقش آن در توانمند سازی زنان
پرداخت و از طریق به چالش کشیدن آنها ؛شیوه های افزایش سرمایه
روانی را توضیح می دهد .
او می گوید :"توانمند سازی به این مفهوم یعنی انکه انگیزش های
درونی افراد را بهبود دهید تا انها بتوانند کاری را که در اختیار
دارند بهتر انجام دهند و مسائلی که عزت نفس انها را کاهش می دهد
شناسائی و با آنها مقابله کنید ."
به گفته این روان شناس در حقیقت توانمندی زنان در این مفهوم یعنی
خود باوری؛ خود ارزشمندی و احساس کارائی که موجب می شود انان
توانائی انتخاب ؛تصمیم گیری و کنترل بر زندگی خویشتن را بیابند .
بحث بعدی که این روان شناس به آن اشاره می کند کلیشه ها هستند :"
کلیشه هائی که افراد با آنها رشد کرده و جامعه پذیر می شوند او به
تاثیر این کلیشه ها بر شخصیت زنان و مردان اشاره می کند و با
مثالهای کلینیکی که از تجارب او نشات می گیرد انها را توضیح می دهد
:":"پسران به دشواری به صمیمیت و دختران به دشواری استقلال را می
اموزند . در معیار صمیمیت دختران رشد می کنند و خود را در ان افشا
می کنند و پسران هم مستقل بودن را می اموزند .به همین دلیل دختران
به دلیل این ویژگی افت تحصیلی کمتری دارند و راحت مسائل شان را با
معلمان شان درمیان می گذارند .این ویژگی زنان برای انان حس همدلی
را نیز به دنبال دارد ."
او به نقاط منفی این کلیشه جنسیتی در زنان هم اشاره می کند :"صمیمیت
گاهی افراد را به افراط می کشاند و افراد در روابط عاطفی شان خود
را افشا می کنند و در نتیجه کنترل شان بر زندگی را از دست می دهند
در اینجا برای کمک به این افراد مفهوم تفکیک خویشتن را به کار می
بریم اینکه فرد بتواند مفهوم تمایز را به یاد بیاورد و با کنترل
راه زندگی خود را در پیش بگیرد ."
به گفته او آگاهی افراد به روابط عاطفی شان و اینکه انها به درستی
دریابند که چه نوع رابطه ای مناسب شان نیست توانمند سازی زنان است
عاملی که انها خود را در روابط عاطفی شان گم نکنند.
او در پایان صحبتهایش تاکید می کند کلیشه های مردانه عمر مردها را
6-8 سال نسبت به زنان پائین اورده است بنابراین با احیای مفهوم
خواهری برای مقابله با فقر مهارتی تلاش کنیم و نسبت به خودمان تنگ
نظر نباشیم.
منبع :
http://www.irwomen.info/spip.php?article7070
|